Rijtjes

Theaters, voetbalstadions, collegezalen en poppodia hebben iets gemeen: de ruimtes zijn zo ingedeeld dat het publiek de centrale persoon goed kan zien. Leraren spelen een cruciale rol bij het onderwijzen van kinderen en verdienen daarom ook een podiumplek in hun klaslokaal.

Vroeger was er daadwerkelijk een verhoging in de klas, zodat de kinderen de juf of meester goed konden zien en iemand hadden om naar op te kijken. Tegenwoordig is de leraar van zijn voetstuk gevallen en beweegt hij zich op gelijke hoogte met de kinderen. Hierdoor hoeven de leerlingen niet meer op hun tenen te lopen om over de rand van hun eigen leefwereld te leren kijken.

Leraren verdienen een podiumplek in hun klaslokaal.

De klassenopstelling bood lange tijd een goed zicht op leraar en schoolbord. Maar volgens onderwijsvernieuwers moest niet de leraar maar de leerling centraal staan in de klas. De tafels werden afgewend van de leraar en in groepjes geschoven. Kinderen moesten vooral samenwerken en hun eigen leren vormgeven, in plaats van te worden onderwezen. Het belang van kennis werd gerelativeerd. Het contact verminderde en het individu kwam centraal te staan.

De leraar werd letterlijk met de rug aangekeken en besloot daarom zijn plek voor de klas te verlaten. Om toch nog enig contact te kunnen maken transformeerde hij tot een coach die pendelde tussen groepjes leerlingen. Als een soort Google Assistent, Alexa of Siri konden kinderen hem inschakelen bij vragen. Het gezag van de leraar brokkelde af.

Het onderwijs anno 2021 schreeuwt om herstel van kennis, contact en gezag. Laten we daarom de leraar weer een centrale plek geven in onze klaslokalen. Laten we de tafels weer in rijtjes zetten zodat de leraar zijn rol als kennisoverdrager kan vervullen. In ieder geval tijdens de instructiefase van de les.

Laten we de tafels weer in rijtjes zetten zodat de leraar zijn rol als kennisoverdrager kan vervullen.

De schoolklas is een ontmoetingsplek waar kennisoverdracht plaatsvindt van de oude aan de nieuwe generatie. Kostbare kennis die als een vuur wordt doorgegeven. ‘Kennis is geen macht, maar kan toch nog wel een lichtje zijn in stikdonkere nacht,’ dichtte Willem Wilmink ooit.

De opstelling in rijtjes wordt door onderwijsvernieuwers vaak hard aangeduid als ‘frontaal klassikaal’. Schoolleider Katharine Birbalsingh van de Michaelaschool in Londen noemt het echter liefdevol de ‘busopstelling’, waarbij ze opmerkt dat het haar verantwoordelijkheid is om de bus te besturen en te zorgen dat er geen kinderen uit de bus vallen.

Vanuit de wetenschap is er trouwens veel te zeggen voor een klassenopstelling in rijtjes. In de publicatie Klassenopstelling verwijst het Nederlands Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) naar meerdere onderzoeken naar busopstellingen uit de jaren 70 en 80 met opmerkelijke resultaten. Als kinderen in rijtjes zitten, werken ze taakgerichter en maken ze meer werk. Ze praten minder zonder toestemming dan wanneer ze tegenover elkaar zitten in een groepje. Hierdoor heeft de leraar meer positieve interacties met de leerlingen. Dit geldt vooral voor leerlingen die snel afgeleid zijn, minder presterende leerlingen en leerlingen met gedragsproblemen. In het kader van passend onderwijs is een opstelling in rijen dus een krachtige preventieve aanpak.

Als kinderen in rijtjes zitten, werken ze taakgerichter en maken ze meer werk.

Opvallend is dat het onderzoek naar klassenopstellingen stopte in de jaren 90, toen onderwijsvernieuwers begonnen met het prediken van een nieuw onderwijsgeloof. Rijtjes werden als ouderwets bestempeld en groepjes als modern. Tegelijk met de leraar werd ook de wetenschap de rug toegekeerd.

Gelukkig is er een kentering gaande. In veel klaslokalen zitten kinderen weer in rijen en leraren baseren hun onderwijs steeds vaker op bewezen effectieve aanpakken. Er zijn de laatste jaren vele artikelen en boeken verschenen en congressen georganiseerd over evidence informed lesgeven. Op het onderwijscongres ResearchEd luisteren jaarlijks honderden leraren naar wetenschappers en collega’s die hun kennis delen. Frontaal en klassikaal. Met de spreker op een podium. Er is hoop.

Door: Marcel Schmeier 

Gepubliceerd op 8 februari 2021


 

Lees ook:

     

Winkelwagen
Scroll naar boven