Johanne Bree

Een onbekende en tegelijk bekende wereld

‘Als ik iets moet zeggen is het net of mijn mond op slot zit. Mijn hele lijf wordt zwaar en ik voel me zo moe dat ik niets meer kan. Ik wil het wel, maar het lukt echt niet!’

Ze was altijd al een gevoelig en onzeker meisje. Snel emotioneel, wat angstig ingesteld, de kat uit de boom kijkend. Ik herken veel van mijzelf in haar en zag het vooral als verlegenheid. Ik was zelf immers ook een erg verlegen kind. Het zou vanzelf wel overgaan.

Toen ze als kleuter naar school ging had ze daar veel moeite mee. Ze huilde veel en maakte zich in de klas onzichtbaar. Op een van de eerste dagen stootte ze per ongeluk iets van de kast toen de juf er even niet was. Een paar kinderen gaven haar het gevoel dat ze op zijn minst in de gevangenis terecht zou komen als de juf erachter zou komen en toen heeft ze besloten haar mond te houden. Dit vertelde ze pas een tijdje geleden. We wisten van niets.

‘Ik dacht dat ik iets afschuwelijks had gedaan en dat de politie zou komen. Ze zeiden dat ik gewoon mijn mond moest houden, dan wist de juf niet dat ik dat gedaan had. Dus dat heb ik gedaan.’

En ze bleef haar mond houden op school.

En ze bleef haar mond houden op school. Als kleuter kroop ze onder de tafel als iemand haar iets vroeg. Naarmate ze ouder werd, verstopte ze zich op andere manieren: de andere kant opkijken en net doen of ze de vraag niet had gehoord, haar hand voor haar gezicht of de haren voor haar ogen.
Na een dag school of een verjaardag is ze doodmoe van de constante druk van het ‘eigenlijk moeten praten, maar niet kunnen’. Ik vergelijk het met iemand die panisch is voor spinnen een oude schuur laten leegruimen. Diegene zal volledig uitgeput zijn van de stress aan het eind van de dag omdat hij in iedere schaduw een spin zag. Je weet best dat die spin niets doet, maar je gevoel zegt iets héél anders.

Ze gaat sinds dit jaar naar het voortgezet onderwijs. Waar de basisschool nog klein en overzichtelijk was, wordt haar wereld nu flink groter. Verschillende docenten met een verschillende aanpak, andere verantwoordelijkheden, nieuwe klasgenoten. Ze fietst het liefst alleen, dan hoeft ze niet te praten. Als ze het klaslokaal niet kan vinden, loopt ze rond tot ze iemand ziet die ze kent; vragen is geen optie. Op school heeft ze een paar vriendinnen bij wie ze redelijk zichzelf kan zijn en durft te kletsen, maar bij volwassenen wil het maar niet lukken. Haar mond zit op slot.

Selectief mutisme
Het niet durven praten van onze dochter is niet een ‘gewone’ verlegenheid en al helemaal geen onwil. Ze wil zó graag. Ze is geblokkeerd door angst. En dat heeft een naam: selectief mutisme.
Ik schaam me een beetje. Ik ben moeder en juf en had nog nooit van deze term gehoord. Maar ik ben niet de enige hoorde ik laatst. Aan de ene kant is dat een opluchting, aan de andere kant een goede reden om dit blog te schrijven. Want waarom is dit fenomeen zo onbekend bij ons?
Waarom doen we (als leerkracht) te weinig met deze kinderen, schakelen we geen hulp in? Is het misschien omdat het niet de stoorzenders zijn in een groep, we geen hinder van hen ondervinden en we hun stilzwijgen als verlegenheid zien?

Het niet durven praten van onze dochter is niet een ‘gewone’ verlegenheid en al helemaal geen onwil. Ze wil zó graag.

Selectief mutisme is een weinig voorkomende angststoornis (het treft 1 tot 7 op de 1000 kinderen). Het kind kán wel praten (als hij of zij zich veilig voelt; vaak is dit alleen thuis), maar durft dat niet in andere situaties. Kinderen zijn als het ware de hele dag angstig of er een moment komt waarop zij iets moeten zeggen. Op dat moment blokkeren ze.
Ik ben me nu aan het verdiepen in deze voor mij onbekende en tegelijk bekende wereld. Bekend omdat ik zie wat het met ons kind doet, de beperkingen die het met zich meebrengt, de energie die het haar kost. Onbekend omdat ik de term nog niet zo lang ken en de oorsprong van haar stilte niet helemaal begreep.

Het is verdrietig als ouder om te ervaren dat anderen (op een paar mensen na bij wie ze zich veilig voelt) haar leuke, vrolijke en humoristische kant niet te zien krijgen. Dat ze doodmoe is na een dag op haar hoede zijn, dat mensen haar soms zien als arrogant en afwijzend. Dat ze geen hulp durft te vragen op school.

Dankzij een paar geweldige docenten die wel iets over dit onderwerp wisten, zijn wij op het spoor gekomen van Eustache Sollman. Er vielen kwartjes. Heel veel kwartjes. Jackpot!! Het is wat laat, maar niet té laat.
Wij gaan nu alles op alles zetten om haar te helpen. En dat gaat lukken, want zelf wil ze niets liever dan zich vrij voelen om te praten en de wereld te laten zien wie ze is.

En ondertussen hoop ik dat er nu ouders, juffen, meesters zijn die denken: ‘Hee, dat stille kind bij mij in de klas … Zou die misschien…?’

Door: Johanne Bree

Gepubliceerd op 18 januari 2022.

   

 

Winkelwagen
Scroll naar boven