Pesten – waar hebben we het over?
door Kees van Overveld
De week tegen pesten is van start. De tweets schieten in mijn tijdlijn voorbij. Ik zie prachtige oneliners, mooie foto’s, reclameteksten, getuigenissen, maar ook de nodige onzin.
Ook deze week zijn er mensen die met weinig respect anderen bejegenen. Mensen die hun eigen denkbeelden opdringen onder het mom van ‘luisteren want er staat een hashtag pesten’ bij. Jammer, denk ik dan.
Wat me echt stoort, is dat de term pesten te pas en te onpas wordt gebruikt. Niet alleen in tweets, maar ook gewoon op het schoolplein, door kinderen: ‘Juf! Hij pest me!’ Of door ouders: ‘Je moet je broertje niet zo pesten!’
Zo nu en dan krijg ik een telefoontje van een schooldirecteur. ‘Staat er weer een ouder op de stoep die bij hoog en bij laag beweert dat zijn kind wordt gepest.’ Later blijkt er vrij weinig aan de hand. Afgezien van de bloedneus dan. Maar dat was een kwestie van laten zien wie de sterkste is. Geen pesten.
Pesten lijkt een containerbegrip geworden voor al het leed van het schoolplein, de buurt of de werkplek. Je krijgt een klap, dus je wordt gepest. Iemand lacht je uit, en ja hoor, hij pest. Het lijkt wel of we niet in staat zijn pestgedrag te onderscheiden van ander ongewenst gedrag.
Hoe mooi zou het zijn als we een gezamenlijke definitie van pesten zouden afspreken. In de literatuur zijn genoeg definities te vinden. De meeste definities bevatten de volgende kenmerken:
• Er is sprake van een agressieve daad. Het slachtoffer wordt psychisch of lichamelijk leed berokkend.
• Het pestgedrag is intentioneel. Er is geen sprake van toevallig gedrag, de pester heeft duidelijk de bedoeling om de ander pijn te doen of te vernederen.
• Het pestgedrag is niet eenmalig, maar vindt plaats over een langere periode. Dit kan een periode van bijvoorbeeld vier maanden beslaan maar het pestgedrag kan ook meerdere jaren aanhouden.
• Er is een machtsverschil tussen dader en slachtoffer. Dit betekent dat de dader sterker of slimmer is, of dat er een groepje daders is zodat er een numeriek overwicht ontstaat.
Een stomp in je gezicht is een daad van agressie, maar het is nog geen pesten. Zeker niet als het eenmalig is. De dader moet stevig worden aangesproken op zijn daad en worden geconfronteerd met de regels van de school.
Pesten is een van de ergste soorten van agressie die je kan overkomen. Het is ingrijpend. De gevolgen kunnen een leven lang voortduren.
Laten we het woord pesten dan daar vooral voor gebruiken. Het is een woord dat aangeeft dat menselijke grenzen zijn overschreden. Dat je met je acties iemand voor het leven kunt beschadigen.
Laten we dan het woord pesten gebruiken, juist in die situaties. Het is een exclusief begrip dat niet mag devalueren. Pesten is een woord dat we alleen moeten gebruiken als er écht iets aan de hand is.
